Άρης Σαν

Ο Άρης Σαν (Αριστείδης Σεϊσανάς), γεννήθηκε στην Καλαμάτα στις 19 Ιανουαρίου 1940. Όταν ήταν 8 ετών η οικογένειά του μετακόμισε στο Χαϊδάρι. Σε ηλικία 11 ετών έλαβε μέρος στα "ταλέντα" του Γιώργου Οικονομίδη. Τα καλοκαίρια στα νεανικά του χρόνια έπαιζε λαϊκά τραγούδια με το μπουζούκι του σε ταβέρνες της Αθήνας.
Σε ηλικία 17 ετών αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα και πήγε στο Ισραήλ. Μια απόφαση η οποία όχι μόνο διαμόρφωσε την προσωπική του μοίρα αλλά και ανέδειξε το μουσικό του ταλέντο.
Κυκλοφορούν πολλές φήμες σχετικά με τη μετανάστευσή του στο Ισραήλ, όμως μπορούμε με βεβαιότητα να βασιστούμε στα λεγόμενα του Moty Morad, μπασίστα και μακροχρόνιο συνεργάτη του στο συγκρότημα. Σύμφωνα λοιπόν με τον Morad, ο Άρης Σαν σε ηλικία 17 ετών επισκέφτηκε την Τουρκία. Εκεί γνώρισε μια Ισραηλίτισσα από την Ιερουσαλήμ.
Γυρίζοντας στην Ελλάδα, πληροφορήθηκε ότι η κοπέλα παντρεύεται στην πατρίδα της. Αποφάσισε να τη δει για τελευταία φορά και πήγε στο Ισραήλ. Εκεί συνειδητοποίησε ότι δεν θα μπορούσε να την μεταπείσει, και έτσι έφυγε στη Γιάφα, όπου γνώρισε Έλληνες Ισραηλίτες μετανάστες από τη Θεσσαλονίκη. Ζήτησε τη βοήθειά τους και του έδωσαν δουλειά στο Arianna Club του οποίου ιδιοκτήτης ήταν ο Shmuel Barzilay.
Νυχτερινά κέντρα στη Γιάφα, όπως το Arianna Club, φιλοξενούσαν τακτικά ζωντανή ελληνική μουσική και μουσικούς από τη δεκαετία του 1950.
Η ζωή του εκεί ήταν πολύ δύσκολη και δεν μπορούσε να εμφανίζεται τακτικά στο κέντρο, γιατί ως παράνομος μετανάστης κινδύνευε να συλληφθεί και να απελαθεί, όπως και τελικά έγινε.

Ο Άρης όμως δεν το έβαλε κάτω και επέστρεψε στο Ισραήλ με μια μικρή βάρκα.
Στη δεύτερη περίοδο του στο Arianna Club, έκανε γνωριμίες με πολιτικούς και άλλα σημαίνοντα πρόσωπα της κοινότητας. Το club ήταν αρκετά δημοφιλές στέκι ανώτερων αξιωματικών, αξιωματούχων και μελών του Mapai (πρόδρομος των Εργατικών, και ταυτόχρονα εκείνη την εποχή, του κυβερνώντος κόμματος), συμπεριλαμβανομένου του Moshe Dayan.
Το συγκρότημα του έπαιξε στον διπλό γάμο των παιδιών του Moshe Dayan, στον οποίο παρευρέθηκε ο Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν.
Ο στρατηγός Moshe Dayan, στο αποκορύφωμα της πολιτικής του δύναμης και δημοτικότητας στη δεκαετία του 1960, λέγεται ότι ήταν θαυμαστής του Άρη Σαν και μάλιστα παρενέβη για να επισημοποιήσει το νομικό καθεστώς του τραγουδιστή.
Την εποχή εκείνη ο Άρης Σαν ερμηνεύει Ελληνικά, Ισπανικά, Αγγλικά και Εβραϊκά τραγούδια, δημοφιλή στους Ισραηλίτες που είχαν μεταναστεύσει από την Ελλάδα αλλά και στις άλλες κοινότητες της χώρας άρεσε ο μοναδικός ήχος από το παίξιμό του. Έτσι, στην πορεία έγινε ένας από τους πρωτοπόρους του λαϊκού τραγουδιού στο Ισραήλ.

Το 1957 κυκλοφορεί στην Ελλάδα, ένας δίσκος 78 στροφών από την εταιρεία Odeon με αριθμό ετικέτας GA 7992 με τα τραγούδια «Το παράκανες Σωκράτη» (Σέρβικο Χασαποσέρβικο) και «Οκτώ χτυπάει το ρολόι». Και τα δύο συνθέσεις του Άρη Σαν και του Γιάννη Μέρτικα. Τον Άρη συνοδεύει στην ερμηνεία η Βούλα Γκίκα.
Ο πρώτος του δίσκος στο Ισραήλ ήταν 45 στροφών και κυκλοφόρησε από την εταιρεία Arton με τα τραγούδια «Μανταλένα», «Zimba», «Η ζωή μου» και «Mi saurie».
Το 1958 ο Άρης Σαν ηχογράφησε και το πρώτο του άλμπουμ 10 ιντσών, που κυκλοφόρησε από τη δισκογραφική Makolit. Ηχογράφησε ένα ακόμη άλμπουμ 10 ιντσών συνοδεύοντας την τραγουδίστρια Άρτεμη με την ίδια εταιρεία. Μερικά τραγούδια αυτού του άλμπουμ κυκλοφόρησαν και από την εταιρεία Olympia ως EP.
Από το 1959 μέχρι το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960 ηχογραφούσε δίσκους και για την εταιρεία Olympia.
Ένας από τους γνωστούς δίσκους εκείνης της εποχής είναι ένας δίσκος γραμμοφώνου 78 στροφών με αριθμό 2189. Περιείχε τα τραγούδια «Τσιγγάνα μου έλα μάνα μου» και «Μανώλια». Το «Μανώλια» ήταν ένα τραγούδι του Τούρκου τραγουδιστή Zeki Müren, το οποίο γνώρισε επιτυχία σε Ελλάδα και Ισραήλ και διασκευάστηκε από πολλούς τραγουδιστές μεταξύ των οποίων, ο Μανώλης Αγγελόπουλος και ο Στέλιος Καζαντζίδης. Πιθανώς την ίδια χρονιά ο Άρης κυκλοφόρησε και έναν ακόμη δίσκο γραμμοφώνου 78 στροφών από την ίδια εταιρεία με αύξοντα αριθμό 2198 – διασκευή μιας από τις σημαντικότερες επιτυχίες της καριέρας του Στέλιου Καζαντζίδη που ονομάζεται «Μαντουμπάλα». Η άλλη πλευρά είναι επίσης μια εξαιρετική λαϊκή επιτυχία με το όνομα «Ζαΐρα».

Επίσης ο Άρης Σαν εμφανίστηκε σε ένα LP που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ την ίδια χρονιά με το όνομα «Θυμάμαι την Ελλάδα (Ελληνικά Λαϊκά Τραγούδια)». Σε αυτό το άλμπουμ τον Aris San συνόδευσε η ορχήστρα του μαζί με τη Μαίρη Κοζάκου και την Άρτεμη.
Κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960 ο Σαν ηχογραφούσε δίσκους με το όνομα «Aris San and His Orchestra» ή «Aris San with His Guitar and Orchestra», «Aris San with His Bouzouki» κ.λπ.
Ο Άρης Σαν ίδρυσε επίσης την προσωπική του εταιρεία με το όνομα Arisphone και κυκλοφόρησε το άλμπουμ "With His Guitar and His Orchestra" (LP30) το 1960. Το 1963 κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Aris San – Sings 12 Mediterranean Hits» από την Arton Records.
Το 1966 ηχογραφεί το άλμπουμ “To My Friends”. Το «To My Friends» ήταν το ορόσημο της μουσικής μεταμόρφωσης του Aris San από λαϊκό σταρ σε «surfing σταρ» (είδος ροκ μουσικής που σχετίζεται με την κουλτούρα του σερφ). Αυτή η μουσική μεταμόρφωση τον έκανε μοναδικό για το σημερινό κοινό. Ο Σαν δημιούργησε ένα rock’n’roll συγκρότημα έχοντας αλλάξει εδώ και καιρό το βασικό του όργανο από μπουζούκι σε ηλεκτρική κιθάρα. Σε μια εποχή που το μπουζούκι καθιερωνόταν παγκοσμίως, ο Σαν χρησιμοποιούσε μια ηλεκτρική κιθάρα ως σόλο όργανό του. Χρησιμοποιώντας τεχνικές μπουζουκιού και μελωδικές φόρμουλες, δημιούργησε έναν μοναδικό, χαρακτηριστικό ήχο, που υποδηλώνει τη δεξιοτεχνία τόσο του μπουζουκιού όσο και της ροκ-κιθάρας.

Το 1966 ο Άρης Σαν έκανε ένα soundtrack για την ταινία που κυκλοφόρησε με το όνομα Fortuna, από τη Hed Arzi Records. Στην ταινία έπαιξε και ο Άρης.
Το 1967 ο Άρης Σαν διασκεύασε το τραγούδι του Πάνου Γαβαλά «Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» και το έκανε παγκόσμια επιτυχία με τίτλο «Boom Pam - Boom Pam». Η επιτυχία του San με τον Boum pam έφερε αυτόματα ένα συμβόλαιο με τη CBS.
Η επόμενη επιτυχία κυκλοφόρησε επίσης το 1967 με τίτλο «Sigal». Η άλλη πλευρά του δίσκου ήταν επίσης μια επιτυχημένη λαϊκή μπαλάντα με οργανικούς ήχους το "Sounds Of The Night".
Στην καριέρα του Άρη Σαν και την αυξανόμενη συμπάθειά του στο Ισραήλ, έπαιξε έναν ιδιαίτερο ρόλο η Alize Azikri τραγουδίστρια και ηθοποιός. Το πραγματικό της όνομα ήταν Lucy Maloul γεννημένη στις 28 Οκτωβρίου 1941 στο Μαρόκο. Μια μέρα η Alize Azikri επισκέφτηκε το Arianna Club με τον σύζυγό της ηθοποιό και παραγωγό Nissim Azikri.

Εκεί γνωρίζει τον Άρη Σαν και σύντομα αναπτύσσετε ειδύλλιο μεταξύ τους. Ο Άρης Σαν έδωσε το τραγούδι του "Na'ara Mamash Otzar" στην Aliza ως δώρο της αγάπης τους και η Aliza του δίδαξε Εβραϊκά που άνοιξε τις καρδιές των Ισραηλινών πολιτών στον Άρη. Ο Άρης άρχισε να συνθέτει τραγούδια ή να κάνει εκδοχές των τραγουδιών του στα εβραϊκά με την υποστήριξη της Aliza, κάτι που αύξησε ακόμη περισσότερο τη δημοτικότητά του στο Ισραήλ. Το 1967 με την ορχήστρα του ηχογράφησε ένα άλμπουμ για την Aliza Azikri με το όνομα "A Girl Really Treasure", του οποίου τους στίχους έγραψε ο Yehuda Ofen ενώ οι συνθέσεις, οι διασκευές και η ενορχήστρωση ανήκαν στον Άρη Σαν.
Λίγους μήνες μετά τη γέννηση της κόρης τους θα χωρίσουν και ο Άρης θα φύγει για περιοδεία στην Τουρκία και λίγο αργότερα για την Αμερική.
Το 1969 ο Άρης Σαν ηχογράφησε για πρώτη φορά ένα άλμπουμ στην Ελλάδα με το όνομα “Recorded in Greece”.
Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το “Songs of The Mediterranean” με το τρίο του που αποτελείται από τους Άρη, Moshe και Moti.

Το 1969 ο Άρης και το συγκρότημα του έκαναν περιοδεία στην Τουρκία.
Κατά τη διάρκεια των ημερών του στην Τουρκία, ο Άρης Σαν εμφανίστηκε στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Ο Moti Morad θυμάται ότι είχαν εμφανιστεί στο Küçük Bebek Night Club στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την Τουρκία, τα όνειρα του Άρη Σαν για ένα καλύτερο μέλλον και καριέρα τον οδήγησαν στην Πόλη του Μεξικού και μετά στη Νέα Υόρκη.
Στις ΗΠΑ ο Άρης άνοιξε το δικό του νυχτερινό κέντρο με το όνομα Sirocco. Το Sirocco έγινε δημοφιλές μεταξύ διασημοτήτων όπως ο Anthony Quinn, ο Louis Armstrong, ο Frank Sinatra, ο Dean Martin και ο Sammy Davis Jr.
Το 1970 ηχογράφησε ένα LP για το CBS με τίτλο «Sounds of Love» σε στίχους του διάσημου Έλληνα στιχουργού Πυθαγόρα. Αν και ο δίσκος έχει αγγλικό τίτλο, τα τραγούδια έχουν ελληνικό στίχο και λαϊκό ήχο.
Στη συνέχεια, ο Σαν ίδρυσε τη δισκογραφική του στις ΗΠΑ με την ονομασία Ampis records.

Το 1975, ο Άρης κυκλοφόρησε το τελευταίο του άλμπουμ για τη δεκαετία του 1970 που ονομαζόταν «Hits» στα εβραϊκά. Το άλμπουμ περιείχε τόσο τρέχον όσο και παλιό υλικό.
Το 1976 έπαιξε στην ταινία «Φωνή στον άνεμο» που σκηνοθέτησε ο Ερρίκος Ανδρέου. Οι μουσικές σκηνές γυρίστηκαν στο Sirocco Club και σε στούντιο όπου έκανε και ντουέτο με τον Στέλιο Καζαντζίδη.
Το 1977 εμφανίστηκε ξανά στην τηλεόραση του Ισραήλ σε ζωντανή μετάδοση από το ξενοδοχείο Hilton στην Ιερουσαλήμ.
Το 1982 ο Sirocco δέχθηκε έφοδο από το FBI και βρέθηκε μεγάλη ποσότητα ναρκωτικών στις εγκαταστάσεις. Ο Σαν καταδικάστηκε σε 2 χρόνια φυλάκιση λόγω της έλλειψης συνεργασίας του με το FBI.
Όταν αφέθηκε ελεύθερος το 1984, είχε ήδη μεγάλα χρέη. Άνοιξε μια επιχείρηση πουλερικών στο Χάρλεμ και το «Cosmico» ένα άλλο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης, χωρίς όμως επιτυχία.

Συνέχισε να εμφανίζεται σε εβραϊκούς γάμους για να κερδίσει τα προς το ζην.
Το 1988 λόγω των οικονομικών του προβλημάτων αλλά και κάποιων άλλων προσωπικών του ζητημάτων, αποφάσισε να μετακομίσει στην Ουγγαρία. Αλλά καθώς τα οικονομικά του προβλήματα επέμεναν, άρχισε να ζει με παραμελημένο τρόπο σε ένα ερειπωμένο διαμέρισμα και στο τέλος ξυλοκοπήθηκε θανάσιμα από άγνωστους από τους οποίους ο Άρης πιθανότατα δανείστηκε χρήματα. Μετά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο πέθανε από ανακοπή καρδιάς.
Μετά το θάνατό του, στις 25 Ιουλίου 1992, αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του μεταφέρθηκαν στη Νέα Υόρκη σε έναν τάφο δίπλα στον καλό του φίλο και συνάδελφο Λούις Άρμστρονγκ.
Οι Dalia Mevorach και Dani Dothan ακολούθησαν τα ίχνη της ζωής και του θανάτου του και σκηνοθέτησαν ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο "The Mystery of Aris San" το 2008, προκειμένου να ρίξουν λίγο φως στη μυστηριώδη ζωή του Aris San.
Ο Άρης Σαν δεν ήταν μόνο ένας εκπληκτικός μουσικός αλλά ταυτόχρονα και ένας τέλειος ερμηνευτής. Γέμισε τη σκηνή με τη χαρισματική παρουσία του και το διαρκώς λαμπερό του βλέμμα, το σπορ χαρακτηριστικό μουστάκι σε στυλ Clark Gable και τα μεγάλα γυαλιά. Αυτή η εμφάνιση αναθεωρήθηκε τη δεκαετία του 1970 με ξύρισμα του μουστακιού και την προσθήκη μιας περούκας.

Ο Άρης Σαν έφερε το χάρισμα του ροκ σταρ σε ένα νεογέννητο έθνος μεταναστών. Αυτός ο παράξενος άντρας με τη μοναδική του μουσική προσωπικότητα και τον παράξενο τρόπο ζωής του εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίκεντρο της έλξης για ένα ετερογενές σύγχρονο κοινό.
Ο Άρης Σαν έκανε μια μυστηριώδη ζωή ως μη Εβραίος Έλληνας τραγουδιστής με ισραηλινή υπηκοότητα, ο οποίος είχε στενούς δεσμούς με στρατηγούς και πολιτικούς. Ήταν μεγάλος σταρ, ιδιοκτήτης κλαμπ και λάτρης αμέτρητων ηθοποιών και τραγουδιστών. Αλλά πάνω από όλα, τον θυμούνται περισσότερο για τη μαγεία που έφερε στη μουσική της εποχής του, μέσω των μοναδικών διασκευών του, του παιχνιδιού κιθάρας και του διαυγούς φωνητικού του στυλ.